Το «ψωμί» της αριστεράς και ο Άρτος του Θεού

Δρ. Πατρίσια Κυριακίδου

Κοινωνική Ανθρωπολόγος

Καθηγήτρια Πανεπιστημίου, ΗΠΑ

Στέλεχος των Ελλήνων για την Πατρίδα

Στην Ελλάδα, αυτή την εποχή του έτους, βρισκόμαστε μεταξύ της επετείου της φοιτητικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου στην Αθήνα 14-17 Νοεμβρίου 1973 και του εορτασμού των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα δύο γεγονότα, δεν μπορώ να μην σκεφτώ το ψωμί λόγω της σημασίας του και για τις δύο αυτές εκδηλώσεις.

Εμάς, ως Έλληνες, μας ενδιαφέρει πολύ η έννοια του ψωμιού ως μέρος του θρησκευτικού και πολιτιστικού μας ημερολογίου. Σε ό,τι αφορά το 2020, τα Πρόσφορα που ετοιμάζονται για το Πάσχα και τα Χριστούγεννα δεν κατέστη εφικτό να μοιραστούν στους πιστούς στις εκκλησίες τους, επειδή ο εορτασμός του Πάσχα απαγορεύτηκε από τον Μητσοτάκη, όπως θα απαγορευτεί και ο εορτασμός των Χριστουγέννων. Αντ' αυτού, τον Νοέμβριο του 2020 ο Μητσοτάκης κατέθεσε στεφάνι για να τιμήσει την επέτειο του «Πολυτεχνείου». Η κατάθεση του στεφάνου από τον Μητσοτάκη ήταν μια ενέργεια για να ενημερώσει τον ελληνικό λαό για την «αριστερή επιλεκτική δημοκρατία» που υποστηρίζει. Παράλληλα, αγνοεί τα δικαιώματα της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων Χριστιανών Ορθοδόξων.

Ως Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί, θα θυμόμαστε το 2020 ως το έτος που μια κυβέρνηση που αγκάλιασε το «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» των αναρχικών και των κομμουνιστών και αγνόησε τις θρησκευτικές αφηγήσεις του Έθνους που μας δίνουν νόημα ως μέλη της Εκκλησίας μας - τις ιερές ιστορίες μας για τον Ιησού Χριστό και τους μαθητές Του, τους 12 Αποστόλους.

Ο Άρτος του Ιησού Χριστού και η Ελληνική Ορθόδοξη Πίστη μας.

Όταν εμείς, οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι σκεφτόμαστε το ψωμί, σκεφτόμαστε ένα τρόφιμο που είναι η διατήρηση της ζωής. Όταν σκεφτόμαστε αυτόν που συγκρατεί την ύπαρξη της ζωής, σκεφτόμαστε τον Ιησού Χριστό. Σκεφτόμαστε τη Θυσία Του, και τη μεταφορά της τροφής του πνεύματος, το σώμα του Χριστού. Ο Ιησούς Χριστός είπε στους μαθητές του ότι «είμαι το ψωμί της ζωής, ελάτε σε μένα και δεν θα πεινάσετε ποτέ». Στο τελευταίο δείπνο με τους μαθητές του, ο Χριστός μοίρασε το ψωμί σε σχέση με την επερχόμενη θυσία του για την ανθρωπότητα: «αυτό είναι το σώμα μου που δίνεται για εσάς. Αυτό θα το κάνετε στην μνήμη μου».

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ψωμί χρησιμοποιείται στο μυστήριο της Θείας Κοινωνίας για εμάς ως Χριστιανούς για να συμβολίζει το σώμα του Χριστού. Στον Μυστικό Δείπνο, ο Χριστός έδωσε επίσης κρασί στους μαθητές του, το οποίο συμβόλιζε το Αίμα Του, το οποίο λαμβάνουμε επίσης κατά τη διάρκεια της Κοινωνίας μας μαζί με το ψωμί που ευλογείται από την Αγία Εκκλησία να εκπροσωπεί το Σώμα Του.

Το 1821 η Ελληνική Επανάσταση είχε μεγάλη θρησκευτική αξία για τον ελληνικό λαό, επειδή ήταν η ελληνική ορθόδοξη θρησκεία μας που μας ενίσχυσε στις μάχες για την Απελευθέρωση και την Ανεξαρτησία του Έθνους μας που είχε υπομείνει 453 χρόνια δουλείας κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία διαδραμάτισε τον σημαντικότερο ρόλο στο να είναι πνευματικός και θεσμικός ηγέτης του ελληνικού λαού.

Η περιοχή της Μάνης στην Πελοπόννησο, ήταν η πρώτη περιοχή στην Ελλάδα που απελευθερώθηκε από την οθωμανική καταπίεση. Η ελληνική επανάσταση ξεκίνησε τότε στη Μάνη, αλλά η Μάνη εχει επίσης ενα ιδιαίτερο τροπο παρασκευής ψωμιού για το Πάσχα και για τα Χριστούγεννα.

Ως φοιτήτρια Πανεπιστημίου, θυμάμαι την ανάγνωση του εθνογραφικού έργου της κοινωνικής ανθρωπολόγου Margaret Arnott, η οποία διεξήγαγε εθνογραφική επιτόπια εργασία στην περιοχή της Μάνης. Πέρασε πολλά χρόνια με τους Μανιάτες και τεκμηρίωσε τη σημασία του ψωμιού στη μανιάτικη θρησκευτική παράδοση, με έθιμα μοναδικά σε ολόκληρη την Ελλάδα. Αυτό το έργο είναι πολύ σημαντικό ακόμη και σήμερα.

Οι Μανιάτες και τα ψωμιά των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Στην περιοχή της Μάνης που αντιπροσωπεύει την επανάσταση και την εθνική ανεξαρτησία, οι Μανιάτες δημιούργησαν πλούσιες θρησκευτικές παραδόσεις την περίοδο των Χριστουγέννων που σχετίζονται με το ψωμί (χριστόψωμο) που φτιάχνεται για την ευλογία τόσο της οικογένειας, όσο και των ζώων που αυτή κατείχε. Τα ψωμιά που ήταν αφιερωμένα στα ζώα αντιπροσώπευαν κάθε μικρό ζώο που ανήκε στην οικογένεια και πιστεύονταν ότι αν ένα μικρό ζώο δεν αντιπροσωπεύεται στο ψωμί, τότε θα αρρωστήσει και θα πεθάνει. Τα χριστόψωμα φτιάχνονταν με κάθε λεπτομέρεια και απεικόνιζαν όλη τη ζωή της στάνης με τον βοσκό, το σκυλί του κλπ.

Επίσης, όταν έφτιαχναν τη Βασιλόπιτα, οι Μανιάτες συνήθιζαν να φτιάχνουν και ένα ψωμί που το ονόμαζαν γλώσσα για κάθε ένα από τα ζώα τους, το οποίο έψηναν με λάδι στο τηγάνι. Ήταν βουτηγμένα σε μέλι και με ψιλοκομμένα καρύδια.

Αυτή η εθνογραφική απεικόνιση για το ψωμί στην περιοχή της Μάνης δείχνει ξεκάθαρα ότι οι Μανιάτες, που είναι απόγονοι των Αρχαίων Σπαρτιατών, διατηρούν ζωντανές τις παραδόσεις τους.

Το ψωμί του άθεου – Peter Kropotkin, οι μαθητές του και το ψωμί του κομμουνισμού.

Το 1973, οι εξεγερθέντες φοιτητές του Πολυτεχνείου χρησιμοποιώντας μεγάφωνα φώναζαν "Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία." Αυτό το σύνθημα λέγονταν με κομμουνιστική χροιά. Στην δική μου πανεπιστημιακή εμπειρία τη δεκαετία του 1990, πέραν της ευχάριστης ανάγνωσης του έργου της Margaret Arnott για τα ψωμιά της Μάνης, έπρεπε δυστυχώς να υπομείνω και την προπαγάνδα πολλών αριστερών καθηγητών οι οποίοι ήταν το προϊόν διαφόρων φοιτητικών εξεγέρσεων στην Ευρώπη τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70.

Η έκκληση για «ψωμί» από τους μαθητές στο Πολυτεχνείο δεν ήταν μια έκκληση για την Καινή Διαθήκη και τον Ιησού Χριστό, ούτε για την εξάλειψη της πείνας, αλλά επίκληση του κομμουνιστικού μανιφέστου του Peter Kropotkin "Η Κατάκτηση του Ψωμιού" (The Conquest of Bread, 1892). Στο βιβλίο αυτό γίνεται περιγραφή ενός οικονομικού συστήματος που υποτίθεται ότι θα δημιουργούσε μία κομμουνιστική ουτοπία η οποία θα μπορούσε να θρέψει τους πάντες και να καθιερώσει μια ευτυχισμένη και υγιή ζωή για όλους, εξ ου και η αναφορά στο "ψωμί".

Καθώς το ενδιαφέρον μας είναι για την Θρησκεία και όχι για την κομμουνιστική ιδεολογία, είναι ίσως πιο σημαντικό να αναφέρουμε ότι τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω της παγκοσμιοποίησης, παρατηρούμε την προσπάθεια να υποβαθμιστεί η παραδοσιακή θρησκευτική Πίστη και να εμφανιστούν νέου τύπου θρησκείες που διαμορφώνονται επιπλέον από την επιστήμη και την τεχνολογία. Η ανάδυση αυτής της, «New-Age» θρησκείας, είναι διεθνές και όχι τοπικό φαινόμενο.

Για όλους τους παραπάνω λόγους το κόμμα μας Έλληνες για την Πατρίδα αγωνίζεται για την τόνωση της Ελληνορθόδοξης Πίστης προκειμένου να αντιπαλέψει την εκκοσμίκευση που είναι γνωστή ως «μεταμοντέρνα κουλτούρα». Ως Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι, πάντα θα επιδιώκουμε την συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας και ο Άρτος, το Σώμα του Κυρίου θα είναι το επίκεντρο της Εκκλησιαστικής ζωήςhttps://www.ellhnes.net/post/%CF%84%CE%BF-%CF%88%CF%89%CE%BC%CE%AF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%AC%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BF-%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CF%8D.